کد مطلب:129403 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:118
دلایل شکست
شكست و فروپاشی سریع نیروهای طرفدار مسلم در برابر حمله دشمن، كاشف از آن است كه این اجتماع آمادگی روحی لازم را برای این رویارویی و پذیرش مسؤولیت های پس از آن پیدا نكرده بود. آنان باید از نظر روحی آماده می شدند و دوستی دنیا، ترس از مرگ، سلامت خواهی، عافیت طلبی و تن دادن به ذلت را از جان خویش می زدودند. زیرا در این صورت بود كه می توانستند از اطاعت باطل با علم به باطل بودنش و كوبیدن حق، با علم به حق بودنش، رهایی یابند.
این دو بیماری كه پس از سقیفه در وجود مسلمانان نفوذ كرد، با حوادث انحرافی پس از آن شدت یافت. این دو بیماری به ویژه در شخصیت كوفیان بسیار شدید بود و در دوران پس از صفین، به ویژه در آن دورانی كه معاویه صحنه را از مخالفانش پاك كرد، مستحكم گردید. [1] تا آنجا كه نام «سپاه شام» یا «لشكر شام» یا «ارتش شام» در آن روز به ویژه تن كوفیان را می لرزاند. چرا كه به وسیله این سپاه بدبختی و سختی های بسیاری به آنان چشانده بودند. مردم در دوران معاویه از سیاست های قهرآمیز او رنج فراوان می بردند؛ چرا كه همه جوانب زندگی شان را با خواری و ذلت توأم ساخته بود. رویارویی با سپاه شام برای اكثریت كوفیان به معنای رویارویی با دشمنی بود كه به هیچ عهد و پیمانی اهمّیّت نمی دهد. و از هتك حرمت و ناموس و قتل مردم بی سلاح و بی گناه و قطع جیره و ندادن مقرریشان باك ندارد.
این بدان معنا نیست كه هیچ انسان نیكی در میان طرفداران مسلم نبود. در كوفه مردان اهل عقیده و جهاد و شخصیت های والای اسلامی كه راه و روش آنان بر پایه قرآن بود نیز حضور داشتند. ولی شمار آنان نسبت به مجموع اهل كوفه بسیار اندك بود. برای اثبات این مدعا كافی است مجموع آنهایی كه امام حسین (ع) را یاری دادند، با مجموع آنهایی كه وی را ترك گفته، پیمان او را شكستند و در جنگ و كشتن وی از دشمنانش پیروی كردند، مقایسه كنیم.
اگر آن توده انبوهی كه با مسلم بیعت كرد، از آمادگی تربیتی و اصلاح روحی كافی و كامل برخوردار می بود، این چنین با شتاب و هولناك از گرد مسلم پراكنده نمی شد و شماری از آن مردان قرآنی با اراده های قوی و عادی از ضعف روحی، كه مردن و كشته شدن در راه خدا را به خاطر دیدارش دوست می دارند و از دنیای بدون عزّت بیزارند و پایبند زمین نمی شوند و ذلت از آنان دور است؛ كسانی كه[چون] مردم به آنها گفتند كه مردم برای نبرد شما گرد آمده اند از آنها بترسید، ایمانشان زیادتر شد و گفتند: خداوند ما را بسنده و بهترین حامی است؛ [2] چنانچه با مسلم باقی ماندند می توانستند نقشه وی را به پیروزی برسانند و ابن زیاد را شكست دهند.
این دو بیماری كه پس از سقیفه در وجود مسلمانان نفوذ كرد، با حوادث انحرافی پس از آن شدت یافت. این دو بیماری به ویژه در شخصیت كوفیان بسیار شدید بود و در دوران پس از صفین، به ویژه در آن دورانی كه معاویه صحنه را از مخالفانش پاك كرد، مستحكم گردید. [1] تا آنجا كه نام «سپاه شام» یا «لشكر شام» یا «ارتش شام» در آن روز به ویژه تن كوفیان را می لرزاند. چرا كه به وسیله این سپاه بدبختی و سختی های بسیاری به آنان چشانده بودند. مردم در دوران معاویه از سیاست های قهرآمیز او رنج فراوان می بردند؛ چرا كه همه جوانب زندگی شان را با خواری و ذلت توأم ساخته بود. رویارویی با سپاه شام برای اكثریت كوفیان به معنای رویارویی با دشمنی بود كه به هیچ عهد و پیمانی اهمّیّت نمی دهد. و از هتك حرمت و ناموس و قتل مردم بی سلاح و بی گناه و قطع جیره و ندادن مقرریشان باك ندارد.
این بدان معنا نیست كه هیچ انسان نیكی در میان طرفداران مسلم نبود. در كوفه مردان اهل عقیده و جهاد و شخصیت های والای اسلامی كه راه و روش آنان بر پایه قرآن بود نیز حضور داشتند. ولی شمار آنان نسبت به مجموع اهل كوفه بسیار اندك بود. برای اثبات این مدعا كافی است مجموع آنهایی كه امام حسین (ع) را یاری دادند، با مجموع آنهایی كه وی را ترك گفته، پیمان او را شكستند و در جنگ و كشتن وی از دشمنانش پیروی كردند، مقایسه كنیم.
اگر آن توده انبوهی كه با مسلم بیعت كرد، از آمادگی تربیتی و اصلاح روحی كافی و كامل برخوردار می بود، این چنین با شتاب و هولناك از گرد مسلم پراكنده نمی شد و شماری از آن مردان قرآنی با اراده های قوی و عادی از ضعف روحی، كه مردن و كشته شدن در راه خدا را به خاطر دیدارش دوست می دارند و از دنیای بدون عزّت بیزارند و پایبند زمین نمی شوند و ذلت از آنان دور است؛ كسانی كه[چون] مردم به آنها گفتند كه مردم برای نبرد شما گرد آمده اند از آنها بترسید، ایمانشان زیادتر شد و گفتند: خداوند ما را بسنده و بهترین حامی است؛ [2] چنانچه با مسلم باقی ماندند می توانستند نقشه وی را به پیروزی برسانند و ابن زیاد را شكست دهند.
[1] براي آشنايي با جزئيات اين حقيقت، ر.ك: جلد اول اين پژوهش، مقاله اول «حركت نفاق، مطالعه اي در هويت و نتايج».
[2] آل عمران، آيه 173 و 174.